معرفی کتاب: آموزش انسان را آزاد می کند (مروری بر طرح مشارکتی مراقبت از رشد و تکامل کودکان در محله 13 آبان تهران)، ناصر یوسفی (موسسه پژوهشی کودکان دنیا)، انتشارات کارگاه کودک، 1392

کتاب "آموزش انسان را آزاد می کند" به قلم ساده، روان و صمیمی ناصر یوسفی گزارشی است مستند از (تا زمان چاپ کتاب) نزدیک به  پانزده سال (1391-1376) تجربه برنامه ریزی مشارکتی در یکی از محله های تهران، که با هدف بهبود زندگی کودکان از سوی مؤسسه پژوهشی کودکان دنیا آغاز شده و حتی پس از چاپ کتاب نیز ادامه داشته است.

پس زمینه این پروژه اجتماعی، وجود پرشمار کودکان خردسال زیر 6 سال کوی سیزده آبان تهران و نبود امکانات آموزشی در این محله برای آن ها بوده است.

 برنامه ریزان این پروژه گرچه تجربه پروژه های مختلف در این زمینه در کشورهای دیگر را همه جانبه مطالعه کرده بودند، اما هیچکدام آنها را الگوی کار خود قرار ندادند، بلکه پروژه خود را بر پایه نیازها و خواست های واقعی گروه های اجتماعی محله تدوین و اجرا کردند.

در این کتاب سعی شده است که شکل‌گیری و روند یک پروژه اجتماعی از آغاز تا زمان گزارش نشان داده شود. در فصل‌های این کتاب خواهیم خواند که این پروژه چه گونه آغاز شد، چه گونه پیش رفت، مشکلات کار کجا بود و چه گونه برای مشکلات راه‌ حل پیدا شد. از این گذشته خواهیم دانست که چالش‌ها، درگیری‌ها، نا امیدی‌ها و یا مقاومت‌ های کار در عمل کجاست؟ افراد در یک طرح داوطلبانه چه گونه هم‌کاری می‌کنند؟ تا کجا می‌توانند پیش بروند؟ کجا متوقف می‌شوند؟ کجا کم می‌آورند؟ مسؤولان طرح چه گونه برنامه‌ریزی می‌کنند؟ کجا نا امید می‌شوند؟ از کجا انرژی می‌گیرند؟ چه خطرهایی وجود دارد تا یک طرح متوقف شود؟ و ده‌ها پرسش دیگر (ص 6 و 7 کتاب).

کنشگران این  طرح مشارکتی در مرحله نخستین این پروژه به این نتیجه رسیدند که آموزش کودکان بدون آموزش خانواده ها به نتیجه دلخواهی نخواهد رسید؛ از این رو کوشیدند که همزمان با مادران رابطه برقرار کنند، اما این فرایند با دشواری های بسیاری روبرو بود. بزرگترین مشکل در این رابطه در کنار نبود اعتماد لازم از سوی مادران نسبت به کنشگران، شوهران این زنان، یعنی پدران این کودکان بودند. اما در عمل می بینیم که مادران در درازمدت به تدریج فعالیتها را به دست خود گرفتند، تا آنجا که مردان محله را نیز به پشتیبانی از خود  برانگیختند. بدینگونه فعالیتهای این پروژه از اجرای آموزش های بسیار ساده و ابتدایی توسط "مربی های سیار" در کوچه ها و پارکها به کودکان خردسال به آموزشهای پایه ای و فراگیر مباحثی چون

·        آشنایی با پیمان حقوق کودک

·        ارزشهای زندگی

·        فرهنگ صلح

·        آموزشهای برابر

به پدران و مادران و نیز فعالیتهای عملی در راستای ایجاد

·        تعاونی کتابهای پارچه ای از سوی مادران محله برای تأمین مالی فعالیتها

·        تعاونی آشپزخانه های محلی برای تغذیه سالم

·        خانه مراقبت برای مادران باردار

·        انجمن زنان و انجمن فرهنگی زنان 13 آبان

   گسترش یافت.

این پروژه می آموزد که با آگاه کردن شهروندان از حقوقشان، توجه به نیازها و شرایط واقعی زندگی شان، بالفعل کردن توان های جمعی آن ها از طریق واگذاری مسئولیت های اصلی به خود آن ها می توان تغییری بنیادی در شرایط زندگی آنان پدید آورد، به گونه ای که خود آنها در روند کار می آموزند، مستقلانه رودخانه های کوچک محله ها را به اقیانوس بزرگ جامعه رهنمون کنند. و بدینسان آگاهی می تواند به آزاد شدن انسان یاری برساند.

این کتاب به مربیان و معلمان دلسوز و مسئول و همه‌ کنشگران اجتماعی که برای جامعه ای آزاد، سالم و پویا و در راستای فرهنگ صلح، مدارا و همزیستی و برابری اجتماعی می کوشند، توصیه می شود.

کیقباد یزدانی، برمن، آلمان، 25 اکتبر 2017